Kunstgrastender.nl: onnodig clusteren van sportvelden?

Initiatiefnemers van kunstgrastender.nl kondigen via hun website aan om collectief kunstgrasvelden in te willen kopen.
Gemeenten, stichtingen en sportverenigingen die één of meer kunstgrasvelden willen realiseren, kunnen zich bij de initiatiefnemers melden. Met de collectieve inkoop zouden opdrachtgevers een kostenbesparing kunnen realiseren van (tien)duizenden euro’s.

Niemand zal er wat op tegen hebben om kosten te besparen. Hoewel de inhoud van de marktvraag nog niet bekend is, is het de vraag of een dergelijke collectieve inkoop wettelijk is toegestaan. Op basis van de Aanbestedingswet 2012 is het onnodig clusteren van overheidsopdrachten verboden.

Clusterverbod
De wetgever heeft het onnodig clusteren verboden zoals blijkt uit artikel 1.5 lid 1 van de Aanbestedingswet 2012. De bedoeling van de wetgever was om MKB-bedrijven een kans te geven om mee te kunnen dingen naar opdrachten. Als opdrachten wel worden geclusterd, dan geldt dat de aanbestedende dienst rekening moeten houden met de volgende aspecten:

• de samenstelling van de relevante markt en de invloed van de samenvoeging op de toegang tot de opdracht voor voldoende bedrijven uit het MKB;
• de organisatorische gevolgen en risico’s van de samenvoeging van de opdrachten voor de aanbestedende dienst én de ondernemer; en
• de mate van samenhang van de opdrachten.

Wanneer meerdere opdrachten worden geclusterd, dan moet de aanbestedende dienst dit motiveren in de aanbestedingsstukken (art. 1.5 lid 2 Aw 2012). Dit betekent dat de drie aspecten (a, b en c) deugdelijk moeten worden gemotiveerd. Wanneer de opdrachten worden geclusterd, dan dienen deze te worden gesplitst in percelen (splitsingsgebod). Afwijken van dit splitsingsgebod is alleen mogelijk indien eveneens deugdelijk wordt gemotiveerd in de aanbestedingsstukken waarom dat de aanbestedende dienst het splitsen niet passend acht (art. 1.5 lid 3 Aw 2012).

Clusteren is onder strikte voorwaarden toegestaan, maar motiveren wordt een hele kluif
Kunstgrastender.nl en de individuele aanbestedende diensten zullen er op zijn minst een hele kluif aan hebben om goed te motiveren dat zij bij collectieve inkoop rekening hebben gehouden met de aspecten onder a t/m c. Uit de informatie op de website Kunstgrastender.nl kan nu enkel worden afgeleid dat het doel van de initiatiefnemers is om kosten te besparen voor aanbestedende diensten. Het behalen van een inkoopvoordeel zal zeer waarschijnlijk onvoldoende zijn om de opdrachten te kunnen samenvoegen.

Hoewel de motivering pas hoeft te blijken uit de aanbestedingsstukken, zijn er op basis van de huidige informatie in onze optiek te weinig aanknopingspunten om over te gaan tot het samenvoegen van opdrachten. Van belang is dat binnen de kunstgrasbranche verschillende MKB-bedrijven actief zijn. Als een groot aantal opdrachten wordt geclusterd, dan zal het MKB hoogstwaarschijnlijk vanwege de omvang niet meer kunnen deelnemen aan de aanbestedingsprocedure. Voor zover de opdracht in percelen wordt opgedeeld, kunnen de MKB-bedrijven waarschijnlijk wel deelnemen. Echter, de vraag is of in dat geval het doel van collectieve inkoop wordt bereikt. Zou deze wijze van aanbesteden het niet onnodig complex maken? Iedere gemeente en/of sportclub heeft immers eigen eisen, wensen, beleid en middelen ten aanzien van de inkoop van kunstgrasvelden. Daarnaast zijn bij de aanleg van een kunstgrasveld steeds de omgevingsfactoren anders (ligging terrein, geotechnische gegevens, etc.).

De Commissie van Aanbestedingsexperts heeft zich recent in Advies 183 (gepubliceerd op 25-9-2015) uitgelaten over het clusteren van geografisch bepaalde en gelijksoortige opdrachten door verschillende aanbestedende diensten. In dat geval was de motivatie van de aanbestedende dienst ontoereikend om te clusteren.

Gelet op het voorgaande zullen aanbestedende diensten zich voorafgaand aan de deelname aan de collectieve inkoop moeten afvragen of zij daadwerkelijk goede redenen hebben (zie a t/m c) om de opdrachten te clusteren.

Voor vragen kunt u contact opnemen met: Peter van Limpt en Anja van den Borne